తెలుగు జొమ్మయ్య కథ – బసవ పురాణం – పంచమాశ్వాసం నుండి గ్రహించబడినది.

కవి పరిచయం 
కవి: పాల్కురికి సోమనాథుడు 
కాలము: 12వ శతాబ్దము 
తల్లిదండ్రులు: శ్రియా దేవి, విష్ణురామిదేవులు 
జన్మస్థలం: నైజాం మండలం, వరంగల్ జిల్లా, జనగామ తాలూకా పాలకుర్తి.
రచనలు: బసవ పురాణము, పండితారాధ్య చరిత్ర, వృషాధిప శతకము, బసవోధారణము, అనుభవసారము, చతుర్వేద సారము, బసవ రగడ, నమస్కార గద్య, అక్షరాంక గద్య, సద్గురు రగడ

విశిష్టత: తెలుగు సాహిత్యంలో శైవ సాహిత్యానికి సుస్థిర స్థానం సంపాదించిన వారిలో మొదటివాడు. తెలుగు భాషలో అచ్చమైన తెలంగాణ ఆది కవిగా… బలమైన వాదనలు విమర్శకుల నుండి వినిపించే కవిగా,చూడవచ్చు. ఈయన కావ్యాలు అనువాదాలు కావు, అన్ని సొంత కావ్యాలే. దేశీయ తెలుగు సాహిత్య ప్రక్రియలకు ఆద్యుడు కూడా. తొలి తెలుగు ద్విపద, తొలి తెలుగు ఉదాహరణ కావ్యం మరియు మొదలైన స్వతంత్ర సాహిత్య ప్రక్రియల్ని చేపట్టిన మార్గదర్శి.

పాఠభాగ సందర్భం:

బసవ పురాణంలోని గొప్ప భక్తుల కథలలో తెలుగు జోమయ్య కథ ఒకటి. ఇతని భక్తి నిర్మలమైన మనస్తత్వం తదాత్మయ భక్తి ప్రపత్తులకు తార్కాణంగా నిలిచే ఈ కథను నేటి విద్యార్థులకు తెలియచెప్పుటయే ముఖ్య ఉద్దేశము.

తెలుగు జొమ్మయ్య కథ – సారాంశము 

తెలుగు జొమ్మయ్య ఒక గొప్ప శివభక్తుడు. శివుని ఆరాధనలో ఎలాంటి నియమాన్నైనా తప్పకుండా పాటించేవాడు. అతని దృష్టిలో, శివుని ముందు పేద, ధనిక, ఉన్నత, నిమ్న అనే భేదాలు లేవు; అందరూ సమానమే అని గట్టిగా నమ్మేవాడు.

జొమ్మయ్య జీవించిన కాలంలోనే, శ్రీశైల పర్వత ప్రాంతంలో శివానంద యోగి అనే ఒక మహాత్ముడు ఉండేవాడు. ఆయన ఎంతటి గాఢమైన తపస్సులో మునిగిపోయారంటే, తన శరీర స్పర్శను కూడా కోల్పోయి, యోగ నిద్రలో స్థాణువులా (శిలలా) ఉండిపోయారు. ఆయనకు ఒక శిష్యుడు కూడా ఉండేవాడు.

ఒకరోజు, గంధర్వ దంపతులు కొందరు విహారం కోసం శ్రీశైలం అడవులకు వచ్చారు. అక్కడ తపస్సులో నిశ్చలంగా ఉన్న శివానంద యోగిని చూసి, ఆయన రూపాన్ని అర్థం చేసుకోలేక, “ముసలి ఎలుగుబంటి”లా ఉన్నాడని ఎగతాళి చేశారు. తమ గురువును ఒక మృగంతో పోల్చి హేళన చేయడాన్ని ఆ శిష్యుడు సహించలేకపోయాడు. తీవ్రమైన ఆగ్రహంతో, ఆ గంధర్వ దంపతులను “మీరు కూడా ఈ భూమిపై మృగాలుగా (జంతువులుగా) పుడతారు” అని శపించాడు.

భయభ్రాంతులకు గురైన ఆ గంధర్వులు, తమ తప్పును మన్నించి శాప విమోచనం ప్రసాదించమని వేడుకున్నారు. అప్పుడు ఆ శిష్యుడు కరుణించి, “మీ శాప విమోచనం నా చేతుల్లో లేదు. కానీ, కళ్యాణ కటకం అనే ప్రాంతంలో తెలుగు జొమ్మయ్య అనే మహా శివభక్తుడు ఉన్నాడు. మీరు మృగ రూపంలో ఉండగా, ఆయన మిమ్మల్ని వేటాడి చంపినప్పుడు, ఆయన పాద స్పర్శతో మీకు శాప విమోచనం కలిగి, మీ నిజ స్వరూపాలు పొంది, కైలాసానికి చేరుకుంటారు” అని మార్గం చెప్పాడు.

ఆ శాపం ప్రకారం, గంధర్వులు కళ్యాణ కటక అడవిలో మృగాలుగా జన్మించారు. వారు జొమ్మయ్యను కలుసుకొని, తమ వృత్తాంతమంతా వివరించి, తమను వేటాడి చంపి, ఈ శాపం నుండి విముక్తి కలిగించమని ప్రార్థించారు. వారి కోరికను మన్నించిన జొమ్మయ్య, వేటగాడిలా మారి వారిని సంహరించాడు. ఆయన పాదాల చెంత పడగానే, వారు తిరిగి గంధర్వులుగా మారి దివ్య విమానాల్లో కైలాసానికి వెళ్లారు. ఈ వార్త నలుదిశలా వ్యాపించింది. జొమ్మయ్య కీర్తిని విని, సాక్షాత్తూ బసవేశ్వరుడు కూడా వచ్చి ఆయనను ప్రశంసించాడు.

కథా వివరాలు: పాత్రల పరిచయం మరియు కథనం

ఈ కథలో ముఖ్యంగా నలుగురు పాత్రలు మనకు కనిపిస్తాయి:
శివానంద యోగి
శివానందుని శిష్యుడు
బసవేశ్వరుడు
తెలుగు జొమ్మయ్య (కథానాయకుడు)

1. శివానంద యోగి తపస్సు

శ్రీశైల క్షేత్రం అడవులలో, అందమైన సెలయేళ్ల ప్రవాహాల చెంత, శివానంద యోగి అనే మహర్షి నిరంతరం శివ ధ్యానంలో మునిగిపోయి ఉండేవాడు. ఆయనది సామాన్యమైన తపస్సు కాదు, అది గాఢమైన ‘సమాధి నిష్ఠ’. అంటే, బాహ్య ప్రపంచంతో సంబంధం పూర్తిగా తెగిపోయిన స్థితి.

ఎన్నో ఏళ్లుగా ఆయన కదలకుండా ఒకేచోట తపస్సులో ఉండటం వలన, ఆయన స్వరూపమే మారిపోయింది.

• ఆయన కాలి గోర్లు పొడవుగా పెరిగి, భూమిలోకి పాతుకుపోయాయి.
• చేతివేళ్ల గోర్లు పెరిగి, తెల్లటి తీగల్లాగా కనిపించాయి.
• ఆయన జుట్టు (జటాజూటం) ఎంతో పొడవుగా పెరిగి, శరీరాన్నంతా పూర్తిగా కప్పేసింది.
• దూరం నుండి చూసేవారికి, ఆయన రూపం ఒక ‘నీలగిరి కొండ’ వలె కనిపించేది.

అంతటి కఠోర దీక్షలో ఆయన ఉండగా, ఆయన శిష్యుడు అడవిలో దొరికే కందమూలాలను (వేర్లు, గడ్డలు) తింటూ, గురువుగారికి సేవ చేస్తూ ఉండేవాడు.

2. గంధర్వుల హేళన మరియు శాపం

శివానందుడు అంతటి నిష్ఠలో ఉండగా, ఒకరోజు కొంతమంది గంధర్వ స్త్రీలు తమ భర్తలతో కలిసి వినోదం (సరదా) కోసం ఆ అడవికి వచ్చారు. అక్కడ సమాధి స్థితిలో, విచిత్రమైన ఆకారంలో ఉన్న శివానంద యోగిని చూశారు.

వారికి ఆయన రూపం మొదట అర్థం కాలేదు.

• “ఇది నల్లగా, తెల్లటి తీగలతో ఉంది, బహుశా ఒక రాయి కావచ్చు” అనుకున్నారు. కానీ రాయికి తీగలు ఎలా వస్తాయని సందేహించారు.
• “ఏమో, పెద్ద చెట్టు కావచ్చు” అనుకున్నారు. కానీ చెట్టు అయితే ఆకులు ఉండాలి కదా అని భావించారు.
• ఇలా తర్కించుకుంటూ, చివరికి, “ఇది ఏమీ కాదు, కదలలేని ఒక ముసలి ఎలుగుబంటి అయి ఉంటుంది” అని నిర్ధారణకు వచ్చారు.

అలా, మహాయోగి అయిన శివానందుని భక్తిని, తపస్సును అర్థం చేసుకోలేక, అజ్ఞానంతో ఆయనను ఒక జంతువుతో పోల్చి ఎగతాళి చేసి నవ్వారు.

ఇదంతా చూస్తున్న శివానందుని శిష్యుడికి పట్టరాని కోపం వచ్చింది. “ఓ అజ్ఞానులారా! మహాయోగ నందమూర్తి అయిన నా గురువు మీకు కనిపించడం లేదా? తత్వజ్ఞుడైన (జ్ఞాని అయిన) వ్యక్తిని ఒక మృగంతో పోల్చి హేళన చేస్తారా? ఈ తప్పుకు ఫలితంగా, మీరంతా ఈ భూమిపై మృగాలుగా (జంతువులుగా) జన్మించండి!” అని దయలేకుండా శపించాడు.

ఆ శాపంతో గంధర్వులు భయంతో వణికిపోయి, ఆయన పాదాలపై పడి, “స్వామీ! తెలియక తప్పు చేశాం, మమ్మల్ని క్షమించండి. మాకు శాప విమోచనం ప్రసాదించండి” అని ప్రార్థించారు. అప్పుడు ఆ శిష్యుడు, “మీరు కళ్యాణ కటక ప్రాంతంలోని అడవిలో మృగాలుగా పుడతారు. అక్కడ ఉండే మహా శివభక్తుడైన తెలుగు జొమ్మయ్య మిమ్మల్ని వేటాడి చంపుతాడు. ఆయన పాదాలను తాకగానే, మీరు తిరిగి మీ గంధర్వ రూపాన్ని పొంది, మోక్షాన్ని కూడా పొందుతారు” అని ఉపాయం చెప్పాడు. ఆ గంధర్వులు ఆ శాప ఫలితంగా జంతువులుగా జన్మించారు.

Also read: All degree 1st sem lessons – click here

3. తెలుగు జొమ్మయ్య మహత్యం

ఇప్పుడు మన కథానాయకుడైన తెలుగు జొమ్మయ్య గురించి తెలుసుకుందాం. ఆయన కళ్యాణ కటకంలో నివసించేవాడు. ఆయన కేవలం శివభక్తుడే కాదు, కరుణామూర్తి, అందరికీ ఉపకారం చేసేవాడు, ఎవరికీ హాని తలపెట్టని గొప్పవాడు. ప్రజలందరూ ఆయనను భూమిపై నడయాడే ఈశ్వరుడిలా, మానవ రూపంలో ఉన్న శివుడిలా భావించేవారు.

ఆయన గొప్పతనాన్ని, సాక్షాత్తూ మరో గొప్ప శివభక్తుడైన బసవేశ్వరుడు ప్రశంసించిన తీరు చాలా అద్భుతంగా ఉంటుంది. బసవేశ్వరుడు, జొమ్మయ్యను ఒక “ఆధ్యాత్మిక యోధుడిగా” వర్ణించాడు. జొమ్మయ్య నిజంగా జంతువులను వేటాడలేదు, కానీ తన భక్తి మరియు జ్ఞానం అనే ఆయుధాలతో మనిషిలోని చెడు లక్షణాలను, అడ్డంకులను జయించాడు.

బసవేశ్వరుడు జొమ్మయ్యను ఎలా వర్ణించాడంటే:

• ‘గురు ధ్యానం’ అనే ఆయుధంతో ‘సంసారం’ అనే సింహాన్ని జయించాడు:
  జొమ్మయ్య తన గురువుపై ఉన్న ధ్యానం అనే బలమైన ఆయుధాన్ని ఉపయోగించి, సంసారం (కుటుంబం, ప్రాపంచిక బంధాలు) అనే సింహాన్ని (అంటే, ఆ బంధాలలో చిక్కుకుపోకుండా) ఖండించాడు, జయించాడు.
• ‘భక్తులను దర్శించడం’ అనే ఆయుధంతో ‘పూర్వజన్మ కర్మల’ బాధలనే దుప్పిని నాశనం చేశాడు:
  ఇతర భక్తులను దర్శించడం అనే గొప్ప ఆయుధంతో, పూర్వజన్మల కర్మల వలన కలిగే బాధలు (అవి జింకలా పారిపోయే చంచలమైనవి) అనే దుప్పిని ఆయన నాశనం చేశాడు.
• ‘గురువు ఆజ్ఞ’ అనే కత్తితో ‘పాత అలవాట్లు’ అనే పులిని జయించాడు:
  తన గురువు యొక్క ఆజ్ఞను ఒక కత్తిలా పట్టుకొని, గత జన్మల నుండి లేదా పాత జీవితం నుండి వచ్చే చెడు అలవాట్లు, బాధలు అనే పులిని ఆయన జయించాడు.
• ‘చక్కని జ్ఞానం’ అనే కత్తితో ‘అజ్ఞానం’ అనే పందిని తరిమేశాడు:
  నిజమైన జ్ఞానం అనే పదునైన కత్తితో, అజ్ఞానం (తెలివిలేనితనం) అనే పందిని (మూర్ఖత్వానికి చిహ్నం) తరిమి కొట్టాడు.
• ‘నిజమైన భక్తి’ అనే ఆయుధంతో ‘మాయా లోకం’ అనే క్రూర మృగాన్ని చంపేశాడు:
  నిజమైన, నిష్కల్మషమైన భక్తిని ఆయుధంగా వాడి, ఈ లోకంలోని భ్రమలు, మోహాలు అనే మాయ అనే క్రూరమైన జంతువును సంహరించాడు.
• ‘శివభక్తి ఆచరణ’ అనే గొడ్డలితో ‘శివభక్తి విరుద్ధమైన’ వాటిని జయించాడు:
  శివభక్తిని కేవలం నమ్మడమే కాదు, ఆచరించడం అనే గొడ్డలితో, శివభక్తికి విరుద్ధంగా ఉండే అడ్డంకులను (వాటిని అడవి జంతువులతో పోల్చారు) జయించాడు.
• ‘పవిత్రమైన శివప్రసాదం’ అనే విల్లుతో ‘మనసులోని చీకట్లను’ తొలగించాడు:
  పవిత్రమైన శివ ప్రసాదం (భగవంతుని అనుగ్రహం) అనే విల్లుతో, మనసులో ఉండే చీకట్లను (సందేహాలు, భయాలు) తొలగించాడు.

బసవేశ్వరుని మాటల్లో, జొమ్మయ్య నిజంగా ఏ జంతువునూ చంపలేదు. ఆయన తన భక్తి, జ్ఞానం, గురుభక్తి అనే ఆయుధాలతో తనలోని, సమాజంలోని ఈ చెడు లక్షణాలను జయించాడు. అందుకే బసవేశ్వరుడు ఆయనను అంతగా ప్రశంసించాడు.

4. గంధర్వుల శాప విమోచనం

ఇలా ఉండగా, ఒకరోజు జొమ్మయ్య శివ పూజ కోసం ‘పత్రి’ (పూజలో ఉపయోగించే పవిత్రమైన ఆకులు) సేకరించడానికి అడవికి వెళ్ళాడు.

అదే అడవిలో, శివానందుని శిష్యుడి శాపం వల్ల మృగ రూపంలో తిరుగుతున్న గంధర్వులు కూడా ఉన్నారు. వారు జొమ్మయ్యను చూడగానే, “ఇతనే మనకు శాప విమోచనం కలిగించే మహాత్ముడు” అని గుర్తించారు. వెంటనే ఆయన దగ్గరికి వెళ్లి, “స్వామీ! మేము నిజానికి గంధర్వులం. శివానంద యోగి శిష్యుడి శాపం వల్ల ఇలా జంతువులుగా పుట్టాము. మాకు మా అసలు రూపం రావాలంటే, మీరు మమ్మల్ని వేటాడి చంపాలి. మీరు మాత్రమే మాకు విముక్తి ఇవ్వగలరు” అని జరిగిందంతా వివరించారు.

జంతువుల రూపంలో ఉన్న గంధర్వులు చెప్పిన మాటలు విన్న జొమ్మయ్య, ఒక్క క్షణం తన ‘దివ్య జ్ఞానంతో’ ఆలోచించాడు. వారు చెప్పింది అక్షరాలా నిజమేనని, నిజంగానే వారు శాపగ్రస్తులైన గంధర్వులని గ్రహించాడు.

వారికి విముక్తి కలిగించడం తన ధర్మంగా భావించి, వారికి సహాయం చేయడానికి అంగీకరించాడు. ఆయన తనతో పాటు వేట కుక్కలను, కొంతమంది వేటగాళ్లను తీసుకొని అడవికి వెళ్ళాడు. జంతు రూపంలో ఉన్న గంధర్వులు జొమ్మయ్యపై దాడి చేస్తున్నట్లు నటించారు. వారు వేట కుక్కల దాడి నుండి, ఇతర వేటగాళ్ల బాణాల నుండి తప్పించుకున్నారు.

కానీ, చివరగా తెలుగు జొమ్మయ్య వదిలిన బాణాలకు గురై, ఆయన పాదాల చెంతపడి చనిపోయారు. అలా మరణించిన మరుక్షణమే, ఆ జంతు శరీరాల నుండి వారు తమ నిజమైన, ప్రకాశవంతమైన గంధర్వ రూపాలను తిరిగి పొందారు. అప్పుడే ఆకాశం నుండి దివ్య విమానాలు (దేవతల రథాలు) కిందకు వచ్చి, ఆ గంధర్వులను ఎక్కించుకొని నేరుగా కైలాసానికి తీసుకువెళ్లాయి.

జొమ్మయ్య శివభక్తి అంతటి శక్తివంతమైనది. కేవలం ఆయన చేతిలో మరణించడం, ఆయన పాదాలను తాకడం వలనే ఆ జంతువులకు (గంధర్వులకు) మోక్షం మరియు పుణ్యం లభించాయి. ఇది చూసిన బసవేశ్వరుడు మరియు ఇతర శివభక్తులందరూ జొమ్మయ్య మహిమలను, ఆయన భక్తిని ఎంతగానో ప్రశంసించారు.

ముగింపు

తెలుగు జొమ్మయ్య కథ, ఆయన తన దివ్య జ్ఞానంతో గంధర్వులను జంతు రూపం నుండి విముక్తి చేసి, వారిని కైలాసానికి పంపిన ఈ వృత్తాంతం, నిజమైన శివభక్తి యొక్క శక్తికి ఒక గొప్ప ఉదాహరణ. జొమ్మయ్య కేవలం వేటగాడు కాదు, ఆయన ఒక ఆధ్యాత్మిక యోధుడు, కరుణామూర్తి, మరియు జ్ఞాని. భగవంతుని దృష్టిలో అందరూ సమానమే అనే ఉన్నతమైన ఆశయాన్ని ఆచరించి చూపిన మహానుభావుడు. ఈ కథ ద్వారా విద్యార్థులు భక్తి, జ్ఞానం, మరియు కరుణ యొక్క ప్రాముఖ్యతను తెలుసుకోవచ్చు.